Normen-Antenne Toleranties en uitzicht (Eye Precision)

(Uittreksel uit WTCB publicatie www.normen.be/toleranties)

Toleranties in de bouw

Waarom toleranties?

De bouwplannen of een 3D-model van een gebouw weerspiegelen de ideale toestand die men voor ogen had bij het ontwerp. Een rechte lijn is recht, de positie van een gevelopening is tot op de millimeter correct weergegeven en iedere aansluiting is perfect.

Bij de uitvoering wordt men geconfronteerd met de realiteit: er treden onvermijdelijk meetfouten en menselijke fouten op, bouwelementen vertonen een zeker dimensionale variabiliteit, kleuren durven nogal eens afwijken en ga zo maar door. Er worden dus afwijkingen in het bouwwerk geïnduceerd.

Anderzijds zijn er ook onvermijdelijke dimensionele veranderingen die optreden als gevolg van bewegingen en het veranderen van de grootte van materialen in reactie op veranderingen in de omgevingsomstandigheden. Hoewel het voor zich spreekt dat deze afwijkingen inherent zijn aan het bouwproces, wordt dit bij de beoordeling weleens uit het 
oog verloren.

Kortom, de werkelijk gebouwde situatie zal afwijken van de plannen of het model. Vooral wanneer men gefixeerd is op de perfectie van de plannen en modellen, geeft dit aanleiding tot teleurstelling en discussie.

Toleranties in de praktijk

Ondanks het bestaan van deze normenreeksen, blijft “toleranties in de bouw” een zeer omvangrijk en moeilijk thema. Daar waar men voor bepaalde aspecten een jungle aan regelgeving of normen – die overigens uiteenlopende dingen kunnen zeggen -voorhanden heeft, dienen andere aspecten subjectief beoordeeld te worden door een gemis aan concrete criteria.

Contractuele documenten brengen ook niet altijd de gewenste duidelijkheid. Mogelijke probleemstellingen op de bouwplaats herleiden zich finaal dan ook vaak tot een beoordeling of er al dan niet (on)zorgvuldig werk werd geleverd op basis van één controle aan het einde van het bouwproces.

Zo’n controle moet uitgevoerd worden met een voldoende dosis gezond verstand. In de uitvoering van een bouwwerk – of het nu de fabricatie, de montage of de meting zelf betreft – heeft men immers één zekerheid: onnauwkeurigheden en onvolmaaktheden zullen optreden.

Men dient er van bij het ontwerp dan ook voor te zorgen dat het eisenpakket realistisch is, dat er rekening gehouden wordt met de dimensionale variabiliteit en dat de beoordelingsmethode aansluit bij de praktische uitvoering.

Het uitvoeren van een visuele beoordeling van een element

Bepaalde uitzichtkenmerken worden visueel beoordeeld. Het kan bijvoorbeeld gaan om kleurverschillen, oneffenheden in vloeren en pleisterwerk, lichte beschadigingen, enz…Aangezien dergelijke visuele beoordelingen vaak subjectief zijn, kunnen hulpmiddelen aangewend worden om een meer objectieve evaluatie uit te voeren.

Omstandigheden

Het uitzicht van een oppervlak dient steeds beoordeeld te worden met het blote oog, onder normale lichtinval en vanop een welbepaalde afstand (afhankelijk van het te controleren element). Deze beoordeling mag in geen geval plaatsvinden onder scherende lichtinval of bij tegenlicht.

Voor verticale oppervlakken bedraagt de beoordelingsafstand doorgaans 2 m (binnen) of 3 m (buiten). De oplevering van vloerafwerkingen gebeurt loodrecht op het te controleren oppervlak en vanop manshoogte (met een minimumafstand van 1,5 m).

Men mag het uitzicht van een bouwwerk slechts beoordelen nadat dit voldoende uitgedroogd is, dit om te vermijden dat men kleurverschillen zou opmerken die typisch zijn voor de drogingsperiode.

Afwerking

Gezien de veelzijdige aspecten binnen het domein afwerking van een gebouw zijn de referentiedocumenten en normen die hierop betrekking hebben bijzonder talrijk. De betreffende documenten en toelichtingen(*) hebben als doel de tolerantie op de afwerkingselementen (onder meer vloerbedekkingen, pleisterwerken, dakbedekkingen, 
schilderwerken, schrijnwerk…) uit de normen bekend te maken en uit te leggen.

We wensen op te merken dat steeds de meest recente versie van de norm dient geraadpleegd te worden, waarvan de inhoud primeert op deze uit onze website. De meetmethoden die worden toegelicht, zijn meetmethoden die op de werf kunnen aangewend worden.